بررسی بازار حمل و نقل آنلاین در ایران

عمده کار من در شرکت و کارهایی که تا به حال انجام داده ام، بیشتر فکر کردن بوده است. قبلا هم در پستی تحت عنوان “کار اصلی من در شرکت” از اینکه در هر شرایط کار متفاوتی انجام می دهم صحبت کرده بودم. اما ستون همیشگی و اصلی کار من “فکر کردن” است. نمی دانم شاید بتوان این را همان تفکر استراتژیک و تبیین استراتژی کسب و کار خواند.

پیش تر در مورد تبلیغات در سوریلند نوشته بودم و آنجا به او (از نگاه خودم و نظر شخصی ام) توصیه کرده بودم بهتر است که برای برندهای پایدار تبلیغات کند. من نمی گویم بعد از نوشته من این اتفاق افتاد، اما به نظرم در این اواخر جنس مشتریان خود را تغییر داده و بسیار در انتخاب آنان سختگیری به خرج می دهد. بهترین کار در این زمینه را اسنپ فود انجام داد که خواستار طراحی کاراکترهای اختصاصی کرد.

بازار حمل و نقل آنلاین تشکیل شده است از:

• باربری بین شهری (آسان بار، اوبار، زینگ و ترابرنت)
• پیک موتوری (الوپیک و اسنپ باکس و اسنپ بایک)
• تاکسی (اسنپ، تپسی، الوپیک که خود را الوتاکسی معرفی می کند، ماکسیم و دینگ)

مطلب مرتبط: مشاور کسب و کار اینترنتی

نگاهی به بازار آنلاین باربری:

به صورت کلی در این زمینه اتفاق خاصی هنوز رخ نداده است. بازیگران آن هم هنوز نتواسته اند کار خاصی کنند. مشکل بزرگ این صنعت از نگاه من این است که نتوانسته اند مشتریان را به خوبی جذب کنند. حدس من این است که این بازار بیشتر B2B است.

زینگ را که از لحاظ فنی ساختار سایت و اپلیکیشن اصلا نمی فهمم (به احتمال زیاد خودشان هم نفهمیده اند). حتی لوگو مجوز حمل و نقل هم ندارد.

نتیجه گیری به نظر من: در کل با بررسی های اولیه ای که انجام دادم از همه بهتر در این زمینه آسان بار است (البته از وضعیت تیم شان اطلاعی ندارم). به نظر من می تواند گزینه ای باشد که سرمایه گذارانی که علاقمند هستند در این زمینه سرمایه گذاری کنند، به آن نگاه بیندازند و جزو گزینه های بررسی ایشان باشد.

نگاهی به بازار آنلاین تاکسی:

تپسی:

بین بازیگران این حوزه( اسنپ، تپسی ، الوپیک، دینگ و ماکسیم) تپسی تنها شرکتی است که کماکان تخصصی در حوزه تاکسی آنلاین فعالیت دارد و تمرکزش را از دست نداده و به نسبت بقیه سهم بازار قابل توجهی هم دارد. همین موضوع باعث شده است با اضافه کردن چند فیچر در مدت اخیر بتواند رضایت رانندگان بیشتری را جلب کند. برخی از این ویژگی ها را در ادامه معرفی می کنم:

پرداخت آنی: اضافه شدن این ویژگی دو برنده داشت رانندگان و مسافران

راننده با این ویژگی که اضافه شده است می تواند درآمد خود را مدیریت کند. این امکان در اختیارش قرار گرفته که هر روز درآمدش را از تپسی دریافت کند یا هر زمان دیگری که بخواهد مثلا به صورت ماهانه یا رسیدن به یک عدد شاخص (مثل پانصد هزار تومان یا یک میلیون تومان) درآمدش را از تپسی خارج کند. وقتی با راننده ها صحبت می کنم بعضی از آن ها می گویند پول کم در دست شان خرج می شود و چیزی از آن باقی نمی ماند، به همین دلیل از این طرح تپسی خیلی استقبال کردند.

مسافران هم می توانند دیگر با خیال راحت سوار تپسی شوند و مورد اصرار بیش از حد و اندازه راننده برای پرداخت نقدی قرار نگیرند. این معضل به حدی بزرگ بود که واقعا جرات می خواست که چهارشنبه عصر سوار تاکسی از شرکت های اینترنتی شوی و پول را آنلاین پرداخت کنی، چون این شرکت ها در پنجشنبه و جمعه پرداخت ندارند.

انتخاب مسیر دلخواه: رانندگان در روز می توانند دو مقصد دلخواه برای خود تعریف کنند و تپسی، مسافرانِ آن مقصد ها را به آن ها ارجاع می دهد. یکی از راننده ها می گفت این خیلی برای من خوب شده، مثلا اگر می خواهم بروم پیش دوستانم از نیم ساعت قبل مقصد دلخواه را انتخاب می کنم، هم پیش دوستانم می روم و هم ماشین خالی نیست. شب هم مقصد دلخواه را خانه می زنم و سر راه یک مسافر دیگر را می برم.

ویرایش مقصد: همین چند وقت پیش بود که بعد از سوار شدن متوجه شدم مقصد را اشتباه وارد کردم، بعد از تماس با پشتیبانی گوش دادن به صداهای ضبط شده متوجه شدم که در حین مسیر می توانم مقصدم را ویرایش کنم. (واقعا از این یکی لذت بردم)

آپدیت آنی قیمت: من به عنوان یک مشتری در تپسی اگر مقصد را قبل از اینکه بخواهم تاکسی بگیرم قیمت در تپسی مشخص می شود مثلا ۱۵۰۰۰ تومان است چنانچه یک ساعت بعد تازه درخواست را بخواهم بزنم دوباره به صورت خودکار چک می کند که هنوز هم همان مبلغ است یا کم و زیاد شده است. خوبی این عمل به صورت خودکار زمانی است که یک ساعت بعد پیک ترافیک است، پس قیمت بالا تر است (مثلا قیمت شده است ۱۹۰۰۰ تومان) اگر این عمل خودکار اتفاق نیفتد راننده ای درخواست من را روی قیمت ۱۵۰۰۰ تومن قبول نمی کند و من معطل می شوم، اتفاقی که چندین بار با اسنپ برای من پیش آمد.

به عنوان مثال کار جالبی که از دینگ شنیدم این است که براساس میزان کیلومتری که راننده در خدمت دینگ است برای او استهلاک ماشین را در نظر می گیرد. مثلا بعد از یک میزان کیلومتر مشخص هزینه روغن و لنت را پرداخت می کند.

الوپیک:

تازگی ها خبر همکاری الوپیک با تاکسیرانی تهران را شنیدم اما این خبر من را زیاد خوشحال نکرد و دلیل آن هم دو شکست درخواست آنلاین تاکسیرانی تهران است:

۱- کابین:

شاید شما حتی اسم کابین را هم نشنیده باشید، اما از پروژه های شکست خورده تاکسیرانی تهران است که اتفاقا بانک ملت هم روی آن سرمایه گذاری کرده بود.

۲- کارپینو:

مطمئنا اسم آن را شنیده اید، پروژه شکست خورده دیگری که تاکسیرانی از خود به جای گذاشت و بنیاد برکت هم روی آن سرمایه گذاری کرده بود.

حالا مشکل از سیستم های لخت دولتی بود یا بی تدبیری مدیران را نمی دانم، اما نظر من به عنوان یک مشتری که درخواست آنلاین تاکسی می دهم و بعضا تاکسی شهرداری هم هستند (یعنی به رنگ زرد یا سبز) از اپلیکیشن هایی مثل اسنپ و تپسی (تا به حال سوار دینگ و ماکسیم نشده ام) اصلا تجربه خوبی ندارم. واقعیت این افراد به دلیل اینکه شغلشان رانندگی و تاکسیرانی است این روش را به سخره می گیرند و آن را خیلی سخیف می دانند. در اکثر موارد اصرار بیش از حد برای پرداخت نقدی داشتم (در یک مورد وسط مسیر راننده پیاده ام کرد) و خیلی موارد دیگری که آنقدر بی ارزش هستند که دوست ندارم وقت شما را بگیرم.

در وهله اول تاکسیرانی یک لقمه بسیار چرب است، به قول گفتنی همه فکر می کنند به کندو زده اند، اما ورود کردن به چارچوب های رفتاری مناسب رانندگان تاکسیرانی به نظر من کار بسیار فرسایشی است. البته امیدوارم که الوپیک بتواند از این فرصت به خوبی استفاده کند و این ذهنیت سیاه من کاملا اشتباه باشد.

اسنپ:

اسنپ هم که سهم بیشتر بازار آنلاین تاکسی را دارد (دقیقا چقدر است نمی دانم) و می توان گفت سریع ترین رشد را در آگاهی از برند در ایران داشت (رشد سریع آگاهی برند اگر به من بگویند هیچ مثالی بهتر از اسنپ ندارم). حجم بازار را فکر نکنم کسی بهتر از لیدر بازار بتواند اعلام کند.

ماشین های بالای ۷۰ میلیون تومان همان که در ناوگان اسنپ باشند کافی است و از آن ها دیگر کمیسیون گرفته نمی شود. اسنپ درون طرح ترافیک را هم برای رانندگان بدون کمیسیون کرده است.

نگاهی به بازار آنلاین پیک:

در مورد پیک موتوری (حمل مرسوله و مسافر) به گفته مهدی نایبی حدود ۶۰% بازار آنلاین دست الوپیک است. پس از ورود اسنپ به بازار موتور توسط اسنپ باکس و اسنپ بایک، الوپیک هم به بازار حمل مسافر توسط سواری ورود کرد. البته قبل از عید اسنپ باکس به شکلی با خود اسنپ ادغام شد (از لحاظ کارمندان و ساختمان). شایعاتی هم مبنی بر بسته شدن اسنپ باکس شکل گرفت که تا به امروز خبری مبنی بر صحت آن نیست و علائمی دیده نشده. شاید خود اسنپ باکس و اسنپ بایک درخواست زیادی نداشته باشند، اما حجم سفارشات اسنپ فود (که به نظر من بازار باثبات تری نسبت به خود اسنپ دارد و واقعا لیدر بازار است با مزیت های رقابتی بسیار) و اسنپ مارکت بسیار قابل توجه است. همکاری الوپیک در زمینه ارسال خرید های دیجی کالا می تواند برای آن ها یک اقدام و همکاری بسیار سود ده باشد. البته در روز های اخیر الوپیک با لانچ کردن الوپست و همکاری با شرکت پست حجم بسیاری بسته را به سمت خود آورد (البته من از این دولتی ها نمی بینم که آبی گرم شود). الوپیک به سمت سوپر اپلیکیشن شدن می رود. البته الوتاکسی تا اطلاع ثانوی هم کمیسیون رو برای راننده هاش حذف کرده.

با تشکر

حمید طهماسبی